Aparat artykulacyjny składa się z jamy gardłowej, jamy ustnej i jamy nosowej oraz zespołu rezonatorów utworzonych przez zatoki przynosowe (Lorens, Karwowska, Więcek-Poborczyk 2017).
Jama gardłowa jest rezonatorem wzmacniającym przedostającą się z krtani falę głosową, a także nadaje fali barwę. W jamie ustnej znajdują się narządy, dzięki którym tworzone są dźwięki mowy. Następuje modyfikacja tonu krtaniowego oraz generowanie dźwięku. W skład jamy ustnej wchodzą: wargi, żuchwa, podniebienie miękkie zakończone języczkiem oraz zęby, dziąsła i podniebienie twarde. Jama nosowa i zatoki przynosowe pełnią funkcję rezonatora. Jeśli powietrze przedostanie się do nich, powstanie charakterystyczne nosowe brzmienie (Lorens, Karwowska, Więcek-Poborczyk 2017).
Ćwiczenia aparatu artykulacyjnego są jednym z elementów terapii logopedycznej mającej na celu korekcję artykulacji. Rodzaj ćwiczeń, ich częstotliwość i czas jednej sesji powinny być dobierane indywidualnie do każdego przypadku (w zależności od predyspozycji oraz przyczyn wad wymowy). Wykonując ćwiczenia należy zwracać uwagę na precyzję wykonania, szybkość ruchów, a także umiejętność przechodzenia z jednej pozycji do następnej. Ćwiczenia powinny być wykonywane przed lustrem (Kania 1982).
Przykłady ćwiczeń opracowanych na podstawie J. Kania (1982) „Szkice logopedyczne” i I. Michalak-Widera (2007) „Miłe uszom dźwięki”.
Ćwiczenia warg:
- Nadymanie policzków.
- Zaokrąglanie i spłaszczanie (rozciąganie) warg przy zwartych szczękach.
- Rozciąganie warg. Widoczne są zęby górne i dolne.
- Ściąganie zaokrąglonych warg na boki.
Ćwiczenia języka:
- Przytrzymywanie czubka języka na podniebieniu przez kilka sekund przy szeroko otwartej jamie ustnej.
- Dotykanie czubkiem języka w dziąsło za górnymi zębami.
- Unoszenie czubka języka do dziąsła za górnymi zębami i przesuwanie nim po podniebieniu (do tyłu i z powrotem).
- Wysuwanie szerokiego języka na zewnątrz jamy ustnej.
- Kląskanie językiem.
- Dotykanie czubkiem języka do każdego zęba (dolnego i górnego) po wewnętrznej stronie.
- Dotykanie językiem do ostatnich zębów w łuku górnym i w łuku dolnym.
- Oblizywanie zębów po ich wewnętrznej stronie.
- Opieranie czubka języka o wewnętrzną powierzchnię dolnych zębów i próby unoszenia środka języka do podniebienia.
- Naprzemienne dotykanie czubkiem języka do dziąseł za górnymi, a następnie za dolnymi zębami.
- Oblizywanie językiem wewnętrznej powierzchni dolnych i górnych zębów.
Energiczne wyrzucanie czubka języka zza dolnych zębów.
- Wydmuchiwanie powietrza przez język zwinięty w tzw. trąbkę.
https://www.facebook.com/Log-Art-Magdalena-Daszkiewicz-100825231592465/photos/400379771637008
https://www.facebook.com/100825231592465/photos/a.153008419707479/178696877138633/
https://www.facebook.com/100825231592465/photos/a.153008419707479/150929453248709/
Bibliografia:
- Kania J. (1982). Szkice logopedyczne. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne.
- Lorens G., Karwowska A., Więcek-Poborczyk I. (2017) Gesty Obrazujące Ruchy Artykulatorów. Gdańsk: Harmonia
- Michalak-Widera I. (2007). Miłe uszom dźwięki. Katowice: Unikat2
Opracowała:
Marta Giza – logopeda